De Elementen O#o van Nieuwenhuijze In de geneeskunst wordt gesproken over De Elementen. Velen ervaren dat als verwarrend. Het gaat niet over het weer, of atomen. En soms zijn het er 4, dan weer 5... Waarover gaat dit? “De Elementen” beschrijven aspecten van samenhang. Vanuit begrip voor samenhang zien we een overbrugging tussen de zienswijzen van diverse culturen. Het volgende verhaal legt uit waarom de 4 elementen en 5 elementen hetzelfde zijn, bezien vanuit verschillende perspectieven. (4 Elementen beschrijven de grens van een systeem met de omgeving; 5 Elementen een grens binnen een omgeving.) Afhankelijk van onze manier van kijken zien we 4, of 5, aspecten die de samenhang bepalen. Tussen deze verschillende vormen van samenhang bestaat een relatie, en uitwisseling; die staat bekend als de Transmutatie van de Elementen. Dit principe is kenmerkend voor leven. Het verhaal beschrijft de samenhang van cel en omgeving, en is daarmee de basis voor begrip voor genezing. We stappen af van het weer via de atomen naar de rol van het membraan van een cel. Inleiding Ons lichaam is opgebouwd als deel van het universum. Dit betekent dat we in ons lichaam processen kunnen herkennen die we ook zien in onze omgeving. Sterker nog: ons lichaam en onze omgeving zijn beide deel van één meeromvattend doorlopend transformatieproces (Schepping). Op de keper beschouwd zijn alle transformaties in ons lichaam, transformaties van het universum. Analytisch denken kijkt naar een deel los van een geheel. Deze methode werkt niet in het kijken naar ons lichaam. Daar is elke scheiding een verbinding. Er is geen analyse zonder (verlies van) synthese. Juist in de geneeskunde gaat het erom de samenhang met de omgeving te herstellen; en dus te kennen. Juist daar is het zaak om te zien, en ervaren, hoe in ons lichaam elke grens daadwerkelijk ons verbindt met onze omgeving. We zien dat het meest direct in onze cellen, het samenspel tussen onze organen, de relatie tussen onze huid en onze omgeving, en - meer in het algemeen - hoe elke mens deel is van de mensheid. Bij de beschrijving van De Elementen komt aan bod dat het mogelijk is om naar verbinding te kijken. Wat gebeurt er in onze interacties, in onze huid, in het samenspel tussen de organen, en in onze celwand? Daarbij zullen we zien dat er daadwerkelijk een verband is tussen het weer (de natuurelementen), de 4 elementen, de 5 elementen en het periodiek systeem van de elementen. Het kernpunt van deze beschrijving is dat we de plaats van waaruit we naar het lichaam kijken verleggen: niet van buitenaf (analyse) maar vanuit de grens (synthese). Het gevolg is dat we niet uitkomen op objectieve (object-achtige) beschrijvingsmodellen, maar op een subjectief begrip van synthese. Het gaat om samenspel: dat is wat we be-leven in ons leven. Dat verlegt ook het begrip van/voor genezen. In plaats van genezen-van-buitenaf komen we uit op een begrip voor genezing-van-binnenuit. Dat is de basis van genezing. Het Weer De meeste mensen kennen De Elementen als de natuurelementen: het weer. Orkanen, kolkende golven over de zeeën en oceanen, aardbevingen en uitbarstingen van vulkanen. Het zijn de soms dramatische bewegingen van onze natuurlijke omgeving - waarvan we allemaal deel zijn. Het betreft dynamische processen in het samenspel tussen Aarde en Water, Licht en Lucht. Hoe levensbepalend die elementen zijn is te zien in bijvoorbeeld een boom. Een boom is een verbinding tussen (onder) Aarde en Water en (boven) Lucht en Licht. De wortels staan in een soep van mineralen (die wordt voor-verteerd door microben) waaruit de boom groeit en haar materie zich vormt. De bladeren hangen in licht en lucht waarmee de boom haar stam wortels en ondergrond door-lucht. Er zijn aanwijzingen dat de microben bij de wortels door de bladkroon worden door-licht met bio-fotonen. Dit beeld van een boom herkennen we ook in ons lichaam: ons vegetatieve lichaam. Onze darmen zijn de wortels (inclusief de microben: onze commensalen), en de bladkroon zijn onze longen (en huid; inclusief de opname van fotonen). Hier herkennen we vier Elementen: Aarde, Water, Lucht en Licht. In de Elementen van het weer zien we dat het gaat om bewegingen van de Aarde. De Aarde als geheel is een macro-organisme. Het voedt zich in haar omgeving (met zonlicht) en heeft organische uitwisseling met zichzelf. De woestijnen (Aarde), oceanen (kringloop van wolken, regen en rivieren), de dampkring (wind, de kringloop van ademuitwisseling tussen vormen van leven), en magma (onder de in verhouding heel dunne 'vaste' aardkorst). Tussen deze Elementen van Magma, Rotsen, Rivieren en Lucht is een continue uitwisseling. Vulkanen brengen nieuwe dampen, magma vormt nieuw rots en lost het op. Deze uitwisseling is veel meer diepgaand dan menigeen beseft. We hebben niet te maken met gescheiden elementen, maar met directe omvorming (transmutatie) tussen de elementen Aarde, Water, Lucht en Vuur. In de Natuurkunde is dit uitvoerig beschreven als Vast, Vloeibaar, Gas en Plasma. Het gaat over de fysieke elementen, of "de fasen van materie". Figuur 1 laat op schematische wijze dit samenspel zien.   Figuur 1. De Vier Elementen beschrijven vormen van samenhang in materie. De “Fasen” van Materie zijn vormen van interne bewegingsvrijheid Vaste stof is de vorm van de materie waarin de samenhang bepaald is. De driehoek is daarvoor een kenmerkende meetkundige vorm. Als je één van de hoekpunten losmaakt dan krijg je een vorm zoals een opvouwbare timmermansliniaal. Die kan zich aanpassen en vervormen, de lengte ligt vast: beweeglijk en niet samendrukbaar. Maak nog één van de knooppunten los: er is nu een extra mogelijkheid voor beweging: gas is samendrukbaar. Na het loshalen van het laatste knooppunt valt de structuur uit elkaar. In de materie noemt men dit plasma: materie is uiteengevallen in moleculen, atomen en uiteindelijk ionen. Het geeft weer dat het samenspel veranderlijk is, in samenspel met de verandering van de omgeving. Wordt het kouder of warmer, dan verandert de ene fase-vorm in een andere. De toestand van Elementen is een gevolg van de relatie met de omgeving. (In kwantum fysica noemt met dit het 'instorten van de toestandsvector'.) De Elementen zien we hier als een samenspel in samenhang. Verschillende samenhangvormen zijn hierin verbonden. Die verandering van samenhangvorm heet transformatie. De verandering tussen samenhangvormen heet Transmutatie. Wat van oudsher werd beschreven als de Transmutatie van de Elementen, noemen we nu de fase-overgang tussen Vast, Vloeibaar, Gasvormig en Plasma. We zien dit in de relatie tussen materie, moleculen, atomen en ionen, en in de uitruil van materialen in de anatomie, fysiologie, het regulatiesysteem en het informatiesysteem van ons lichaam. In ons lichaam kunnen we ditzelfde principe in meer detail herkennen. We zien het op het moment dat de eerste cel (de Zygote) net gedeeld is. Op dat moment hebben we te maken met een verdeling in twee cellen (die nog steeds als één geheel fungeren). Tussen die twee cellen is er een samenspel, waardoor de ene kant van de cel daadwerkelijk anders functioneert dan de andere. Daar waar de cellen met elkaar in contact zijn, is hun beweging meer beperkt ('kouder') dan aan de kant waar ze vrij zijn; aan de andere kant zijn de cellen 'droger' aan de kant waar ze minder intense vochtuitwisseling hebben met de omgeving. De relatie tussen die cellen (en hun uitwisseling met de omgeving) wordt door deze kenmerken bepaald: als systeem zien we de eigenschappen van Nat en Droog, Warm en Koud. Het gaat daarbij om 1) de uitwisseling met de omgeving en 2) de beweeglijkheid van het systeem. Het zijn per definitie relativistische (relatieve) maten die het samenspel tussen de cellen bepalen. (Figuur 2.) Hier herkennen we vier Elementen: Warm en Koud, Nat en Droog.   Figuur 2. Relatieve bewegingsvrijheid, en uitwisseling met de omgeving, zijn te beschrijven als warm of koud, en nat of droog. De Atomen De fundamentele samenhang van de materie zelf staat bekend als “het periodiek systeem van Elementen”. Dit begrip heeft een lange historie. De Grieken namen aan dat als je, bijvoorbeeld, kaas snijdt, er ergens een moment komt dat in het twee-delen je mes te groot is om nog te snijden. Dan heb je als kleinste stukje een atoom. "A-tomos" = onsnijdbaar. Het heeft een paar duizend jaren geduurd voordat hier meer inzicht aan kon worden gegeven. De uitvinding van de microscoop heeft een impuls gegeven om in meer detail te gaan kijken. (Dat moet metafoor worden begrepen; men maakte zich een voorstelling van wat nog niet was te zien.) Langzaam ontstond een model voor een atoom. Eerst waren het knikkertjes, toen krentenbolletjes, daarna planeetstelseltjes, en nu laat de wiskunde zien dat een atoom is te beschrijven als een trilling van een golfveld (een wiskundige Lie Groep). De Elementen van Atomen zijn door een logische samenspel met elkaar verbonden. Crookes toonde een model waarbij hun relatie was te zien in de vorm van een lemniscaat. In een heen en weergaande beweging vormt zich een 8-figuur, met een toenemende graad van verdichting. Elk volgende atoom is een volgende stap in die beweging. Een 'deeltjes'-visie loopt dood op niveaus onder dat van atomen. Subatomair hebben we niet meer met deeltjes te maken, maar met een samenhang van fase (informatie). Ook de kosmologie laat dat zien: het universum is ontstaan uit iets (namelijk Niets). De basis van het periodiek systeem van elementen (materie) is informatie. We kunnen het ontstaan van materie niet vanuit de materie beschrijven. Dit vraagt om een andere aanpak waarbij vorm ontstaat uit beweging. In de meest recente ontwikkeling in de atoomtheorie worden subatomaire 'deeltjes' als golven beschreven. Dat heeft ook het voordeel dat hun samenspel meer direct kan worden begrepen, en ook hun ontstaan en onderlinge relaties beter in beeld komt. Vanuit de biologie is er ook al een andere visie op de atoomtheorie ontwikkeld. Dezelfde samenhangen die we vinden in levende systemen is ook te zien in atomen. Ook in die visie zijn atomen samenhangen van trillingen, in toenemende mate van complexificatie (com-plex = samen=vouwen). Er is daarbij een verfijnd stuk wiskunde in gebruik; waarbij alle berekeningen op Nul gebaseerd zijn (de nullipotente operator van Dirac). Het blijkt dat daaruit de fundamentele samenhangen van de natuurkunde vanuit heel basale bewerkingen kunnen worden begrepen. Ook daar is de beschouwingswijze verlegd 'naar in de celwand': er wordt niet meer gekeken naar vergelijkingen met "+"tekens, maar naar veranderingen tussen Operatoren. (+, -, x, /, enzovoort). Deze ontwikkeling is relevant omdat juist deze aanpak laat zien dat we leven niet als Object kunnen beschouwen. We beleven 'het' als operator/operatie. We zijn er direct bij betrokken. Dit is ook te zien in de interpretatie van het periodieksysteem van de elementen in de radionica en de homeopathie. Homeopathie is gebaseerd op patroonherkenning. Verstoord gedrag in een mens wordt vergeleken met het gezonde patroon; het verschil wordt geduid in termen van invloeden die zulk een verstoring kunnen geven. (In de homeopathie geeft men dat die informatie via een informatiedrager - meestal water - aan het lichaam, opdat het lichaam de verstoring kan herkennen en assimileren.) In alles om ons heen kunnen we patronen herkennen. ook in de samenhang van atomen. Vandaar dat we in de homeopathie de atomen niet zomaar benoemd zien als elementen, maar als kenmerkende interacties; relaties, beleving (want dat is hoe wij subjectief interacties ervaren). Het periodiek systeem van elementen geeft daarmee als het ware het primaire alfabet van onze verbondenheid met onze omgeving. Dit geeft een directe therapeutische betekenis aan het Periodiek Systeem van de Elementen. De Cellen In de cellen zien we het meest direct dat, en hoe, we met de omgeving zijn verbonden. Het ontstaan van de cel heeft een interessante historie. Om het kort samen te vatten: er is een samenspel in de omvorming van materie door het 'inbouwen' van vrije keuze; dit is in het vorige nummer al beschreven. Mineralen samen met water vormen planten, samen met lucht vormen ze dieren, samen met licht(beelden) vormen ze zelfbewuste wezens. Daar gaat een fase aan vooraf: uit primair gas - onder bliksemontlading - vormen zich aminozuren. In gunstige omgeving weven die zich samen tot langere complexen: eiwitten, RNA en DNA. In die ontwikkeling zien we een opbouw van aminozuren naar virus, microben, en Eukaryote cellen. Het werk van Lynn Margulis beschrijft hoe 'onze' eukaryote cel is ontstaan vanuit de synthese van vier soorten microben: anaëroob (Aarde), hydroob (water), Aëroob (lucht) en fotosynthetisch (licht). Het is de fusie van de Vier Elementen (Aarde, water, Lucht, Licht) die door de alchimisten al werd beschreven. Hier zien we de Elementen als vier vormen van samenhang, en omgang met, materie.   Figuur 3. celbeleving van de omgeving: waarneming (sensor), interactie (poort), regulatie (koppeling), en informatie-integratie (mantel) Meer specifiek zien we hetzelfde principe in de celwand. Beter gezegd: aan de celwand. De Eukaryote cel verschilt van eerdere vormen van leven door een "dubbel-lipide membraan": een vetlaagje (dat tegelijkertijd fungeert als radiogolf antenne). Op dit niveau is het werk van Bruce Lipton een hulp om de vier elementen te herkennen waardoor cellen functioneren. (Figuur 3.) Het betreft vier soorten eiwit:. 1) In de celwant zit eiwit dat informatie doorlaat: sensor-eiwit. 2) In de celwand zit ook eiwit dat de mogelijkheid heeft om openingen in de celwand te maken: poort-eiwit. Door de actie van poorteiwitten kunnen niet alleen stoffen (moleculen) de cel ingaan of verlaten; maar ook elektrische stromen (de celwand is een isolator). 3) Koppelingseiwit verzorgt het samenspel tussen het sensoreiwit en het poorteiwit: dit is het ‘brein’ van onze cellen. Daardoor kan de cel reageren (porteiwit) in afstemming op de omgeving (sensoreiwit). 4) Van de activiteiten van het koppelingseiwit wordt een 'afschrift' gemaakt: manteleiwit fungeert als een groep van bijen die een koningin verzorgen: het manteleiwit bouwt - over miljoenen jaren - een archiefexemplaar van onze ervaring van leven op Aarde: het DNA. Het DNA is dus het lopende Journaal maar ook ons Back-up archief: op het moment dat het contact met de omgeving momentaan verstoord is, is vanuit het DNA het contact vaak te herstellen door eerdere ervaringen te herkennen. Hier herkennen we de Elementen als specifieke relaties in verschillende vormen van cel-eiwit. In onze cellen speelt nog meer mee. Op de keper beschouwd is een cel niet fysiek of scheikundig, het is zelfs maar ten dele elektromagnetisch: het is een informatieverwerker. Een Processor. Het is een proces. Het is betekenisloos om de cel als Anatomie (histologie) te beschrijven zonder daarbij te onderkennen dat elke cel in ons lichaam vanuit je Zygote ontstaan is. De vorm is een manifestatie van een proces als gevolg van een functie. Centraal staat dat de integriteit van de cel daarin bewaard wordt. De Vier Elementen die hierboven al werden beschreven zien we nu terug als vier simultane functies van de cel: informatieverwerking, elektromagnetische transformator, chemische operator, en daardoor een fysieke herkenbare vorm. Op dit niveau zien we de Vier Elementen als principes van Cel Functioneren. Er zijn beschrijvingen die ingaan op processen van energie en informatieverwerking. Het door de cellen opgebouwde DNA is een kristal; technisch heet dat een Resonator. Het is een opslagvorm voor informatie; dat door het manteleiwit wordt 'geschreven en gelezen". DNA wordt soms beschreven als een staaf van leven, een toverstaf of dirigentenstokje; in feite is het 'alleen' een boekrol waar je je levensverhaal op bijschrijft. Vanuit de ontstane vorm fungeert het DNA als een energetische Attractor; Vanuit het DNA komt ultraviolet energie vrij, dat zich in de cel aggregeert (samenweeft) tot langere golflengten: en als infrarood fungeert in de communicatie tussen de cellen, en dan zich in de celgroepen verder verlengt tot elektromagnetische golven, en uiteindelijk in ons lichaam zich nog verder verlengt en de basis is voor de samenhang van beweging van je cellen, en dus van je lichaam. In dit geval zien we de Elementen als de koppeling tussen frequenties, waardoor informatie, atomen, en moleculen tot materie zijn verbonden, maar waardoor ook cellen kunnen fungeren als organen, als mens, en als mensheid. De Organen Wanneer we kijken wat er gebeurt in het samenspel tussen de cellen dan verleggen we het punt van aandacht. We keken vanuit de celwand om het zo maar te zeggen vanuit het "isgelijkteken". Daarin zagen we dat we niet hebben te maken met objecten maar met relaties. We beleven de transmutaties tussen de elementen. En we zijn daar deel van. Zodra we kijken naar de interactie tussen de cellen, dan verdubbelen we ons perspectief. We verbinden dat wat we zien in één cel en haar omgeving, met dat wat we zien in een andere cel en haar omgeving. Maar .. die omgeving is hetzelfde. Het gevolg is dat we het aantal Elementen op een andere manier lijken te zien. Zet eens 4 punten op een rijtje: .... Zet ze nu eens in een cirkel: :: . In het eerste geval zie je 5 gebieden wit naast de punten, in het tweede geval maar 4. Door te kijken naar reeksen of kringlopen wordt de telling anders. Dat is ook te zien in het samenspel tussen cellen. Het principe is hetzelfde, maar de waarneming verschilt.   Figuur 4. Het aantal “Elementen” hangt af van je manier van kijken naar de relatie tussen deel en geheel. Membraan, cel, orgaan en organisme vergen elk een andere visie. Dit is wat we zien in de geneeswijzen van Taoïsme en Hindoeïsme (TCM resp. Ayurveda). Ze spreken daar over 5 Elementen. In feite gaat het over 6 (!) elementen; maar één daarvan telt dubbel: het element Vuur. (Primair Vuur, het contact met de buitenwereld; en Secundair Vuur waar de cyclus zich intern herhaalt). Als je een cel hebt in de omgeving dan spelen vier factoren een rol: de celwand (als scheiding-&-verbinding). Aan de ene kant is de cel, aan de andere kant de omgeving. Als je de uitwisseling van de cel met de omgeving beschouwd dan zie je daarin 3 stappen Omgeving -> Membraan -> Celkern. Dit is de basis van wat bekend staat als de Trigrammen, en de Tridosha. Het is de integratie van deel en geheel, door uitwisseling in/door de celwand. Zet daar nu eens een cel naast: dan krijg je een omvorming van één cel naar een andere: Celkern -> Membraan -> Omgeving -> Membraan -> Celkern. In plaats van 3 zijn er nu 5 stappen in de interactie. Omgekeerd zien we hetzelfde, als we beschouwen wat er gebeurt met informatie die een wand doorgaat: we maken daarin expliciet wat zich in de wand afspeelt: Omgeving -> Buitenwand van het membraan -> in het membraan -> binnenwand van het membraan - Celkern. De 5 Elementen gaan over de dynamische uitwisseling tussen deel en geheel. Voor degenen die TCM en Ayurveda kennen; is het zien dat die altijd inspelen op de interactie tussen het systeem (je lichaam) en de omgeving. Ayurveda speelt in op de interactieprocessen. Acupunctuur op procesregulatie. Deze benaderingen zijn complementair. De 5 elementen die worden beschreven formuleren de kringloop van de uitwisselingen tussen onze cellen. Ons lichaam is te vergelijken met een watermolen: er gaat een voedselstroom door onze darm heen. Die is deel van de Voedselkringloop van onze omgeving. Die voedselkringloop gaat door in ons lichaam als de voedselkringloop tussen al onze cellen. "De schijt van de ene cel is de mest voor de andere". Alle cellen voeden elkaar. Dat is de reden dat we met zo weinig voedsel zoveel kunnen doen. Cellen zijn daarin net als een landschap: kringlopen zijn met elkaar verbonden en voeden elkaar. Het is van belang dat hun afstemming en balans bewaakt en bewaard wordt. Het is de basis van de kringloop van de 5 elementen: 1) informatie/energie komt binnen in het systeem. 2) het komt in contact met de wand van het systeem waar een afstemming plaatsvindt. 3) het kan de wand in; waar een afstemming plaatsvindt. 4) het komt in contact met de andere kant van de wand . 5) het kan de wand door.   Figuur 5. De 5 elementenkringloop rond de navel; met de organen. De organen vormen samen een uitwisseling met de omgeving via een lemniscaat cyclus Het is niet verrassend dat deze beschrijving in de Indiase en Chinese geneeskunst als een plaatje rondom de navel getoond wordt (Figuur 5): het opnemen van voedsel in ons lichaam (en alle andere organische uitwisselingsprocessen). Het is wel verrassend dat we daarmee niet alleen de transformatie door een wand heen in detail kunnen bekijken, maar dat we ook zien hoe de organen, samen, in feite aspecten laten zien van die darmwand. W hebben niet te maken met afzonderlijke functies en organen: we hebben te maken met hetzelfde principe: de overdracht van informatie van buiten naar binnen in/door ons lichaam. Wat dit beeld expliciet zien laat is dat onze organen samen als het ware op een rij de omzetting van buiten naar binnen expliciet tonen. Samen vormen ze één systeem. Hun samenspel is een bijzondere lemniscaat: een Möbius ring. Dit is een vorm van een continue uitwisseling tussen binnen en buiten. Maak deze vorm zelf door een strip papier een halve slag te draaien en de enden aan elkaar te plakken. In deze vorm is binnen met buiten verbonden, in één doorgaande beweging. Dit is de basis van de samenhang die in de Indiase en Chinese geneeskunde wordt beschreven: al onze organen vormen één integraal systeem. Het heeft dan ook weinig zin om de organen als aparte objecten te beschouwen: apart, zonder hun omgeving, zullen ze (net als cellen) sterven. Wat we zien in het samenspel van de organen, de cyclus van de 5 elementen, is het bewaren van onze balans in onze omgeving; Dat is de basis van gezondheid.   Tenslotte komen we dan nog op een laatste interessant aspect van de samenhang tussen de elementen: de transmutatie van de elementen. Er is al beschreven dat we in de natuurkunde kunnen zien dat de fysieke Fasen van materie allemaal met elkaar zijn verbonden: een verandering van temperatuur vormt vast om in vloeibaar, gas of plasma. Op dezelfde manier kunnen we in de biologie zien dat ons lichaam is verbonden met de omgeving door de toestand van de vaste stof te kunnen variëren. Onze temperatuurregeling is zo constant door het omslagpunt van vet en olie, vloeibaar en kristallijn water, en nog veel andere manieren waarop het lichaam gebruik maakt van de fase verandering van stoffen (materie) voor het omgaan met informatie. Dat is de essentie van ons lichaam (de integratie van informatie met materie). Alle stoffen in ons lichaam worden voor dat doel gebruikt; bot is een accu voor calcium van de omgeving dat voor de zenuw de/-repolarisatie gebruikt wordt voor het verwerken van informatie. Ons lichaam is één doorgaande transmutatie van de elementen: vast, vloeibaar, gas en plasma. De 5 Elementen cyclus laat zien hoe we in die kringloop deel zijn van de omgeving: het beschrijft hoe we intern veranderen in een veranderende omgeving. Wat daarbij nog interessant is, is het werk van Bioloog Luis Kervran. Hij liwt zien dat levende cellen in staat zijn tot transmutatie. Kippen die silicium krijgen zijn in staat om - zonder calcium - een eischil te vormen, van kalk. Hij liet zien dat microben, bloemen, dieren en mensen atomaire elementen kunnen omvormen tot andere atomen. Leven kan niet alleen de elektronen van een atoom uitwisselen, maar ook de protonen uit hun kernen. Het laat zien hoe direct en diep we met de samenhang van het universum zijn verbonden. De 5 elementen laat dat zien door dat samenspel in detail te beschrijven: dat wat gebeurt in ons contactvlak met de omgeving. De 4 elementen zijn de formulering van de manier waarop in de grens de ene kant met de andere kant is verbonden, als scheiding EN verbinding. Het begrip van de Elementen helpt zo om het begrip van Analyse samen te brengen met Synthese. Dat is de basis van het functioneren van ons lichaam, als deel van het universum. Door dat samenspel te herkennen is het te herstellen: dat is de essentie van genezen.   Conclusie Het periodiek systeem van de Elementen beschrijft het basisalfabet van vorming en omvorming van elementen door gestructureerde en ritmische lading ontlading. We beleven dat in ons lichaam en kunnen daar via onze cellen direct mee omgaan. Levende wezens hebben het vermogen tot transmutatie van elementen. In de opbouw van ons lichaam zien we dat de vier elementen (de verschillende fasen van materie) direct met elkaar zijn verweven. Het verschil tussen de 4 Elementen en de 5 Elementen is dat de 4 Elementen de beschrijving geeft in het grensvlak van de omvorming; de 5 elementen beschrijft hetzelfde als deel van een voortgaande (stabiele) cyclus. In ons lichaam zijn beide te vinden: de beschrijvingen complementeren elkaar. De essentie: samenhang vanuit het contactvlak; dat is waar het deel met het geheel is verbonden. Dat is ook de reden waarom in deze aanpak er geen oppositie is tussen object en subject; oppositie ontstaat allen wanneer het grensvlak buiten beschouwing wordt gelaten. Dan ziet men maar 2 elementen (“welles | nietes”). In het grensvlak ziet men hoe de ene kant met de 4 andere is verbonden : dat verdubbelt het perspectief en inzicht. Van dualisme kom je op 5 elementen (die, in een voortdurende cyclus als 6 elementen worden beleefd. In 3 stappen over de ene grens, en in drie stappen over de 2e grens. (Als de context gelijk is vallen de 1e en 6e stap samen.) Het verschil in het aantal Elementen is het verschil in focus dat de mogelijkheid biedt om verschillen in hun overeenkomst te herkennen. De 5 Elementen kringloop, bijvoorbeeld, beschrijft de manier waarop organen en mensen samen functioneren als organisch deel van een geheel.